Harcerze znaleźli się także w legionach politycznie podporządkowanych Józefowi Piłsudskiemu. 4 VIII 1914 r. ze Lwowa wyszedł oddział wywiadowczy I Drużyny Strzeleckiej pod dowództwem kadeta-podchorążego Stanisława Biegańskiego, złożony z 19 skautów. Oddział ten włączono następnie do 2 kompanii kadrowej w skład II plutonu – Polski boks rodził się wraz z odradzającą się II RP. To część pamięci narodowej – mówił prezes IPN. Dr Karol Nawrocki podkreślił, że Instytut Pamięci Narodowej zajmuje się przede wszystkim historią sportowców, którzy zapisali się w historii jako ci, którzy byli niezłomni w walce o niepodległą Polskę, jak choćby Ludzie z Kresów. Ludzie z Kresów – Maria Konopnicka i Bruno Schulz, dwie postaci wywodzące się z różnych środowisk, reprezentujące różne epoki i nurty literackie. Każda w inny sposób związana z Kresami. Dla Brunona Schulza był to cały świat, a spoczął w bezimiennym grobie w rodzinnym Drohobyczu, zamordowany przez gestapowca. Rok 1912: pabianicka młodzież dowiaduje się o skautingu. Niebawem powstaje pierwsza drużyna harcerska. Druhowie spotykają się w Od zakończenia wojny w 1945 roku obozy znajdujące się na terenie Polski nie przestały wbrew pozorom funkcjonować. Zmieniły się tylko władze i osadzeni. Teraz do obozów trafiali Niemcy, Łemkowie, Ukraińcy, a także Polacy, przede wszystkim ci, którzy w czasie wojny zapisali się na volkslistę. Bywało, że w czasie zawodów, ważniejsza od rywalizacji była walka o życie innych osób. Postawa fair play to w sporcie coś, co jest szczególnie doceniane. 7 września obchodzony jest Światowy Dzień Fair Play. Dla takich postaw ustanowiono nagrody. Jedną z najważniejszych jest trofeum Pierre'a de Coubertina Fair Play. Harcerze całym życiem. W tarnowskim hufcu ZHP im. gen. Józefa Bema, wznowił działalność Instruktorski Krąg Seniora i Starszyzny Harcerskiej.‭ ‬Jego celem jest aktywizacja starszyzny i seniorów harcerskich‭ ‬oraz przekazywanie wiedzy i doświadczeń harcerskich między pokoleniami tarnowskich harcerzy. Najwięksi malarze zagraniczni i polscy, tworzyli dzieła, które do dziś zachwycają swoim kunsztem. Malowali w technice fresków, obrazów temperowych i olejnych, czy też akwareli. Wśród najwybitniejszych malarzy świata wymienia się Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Vincenta van Gogha czy też Jana Vermeera. HARCERSKIE LATA 1932-1939. Redaktor Portalu 1 czerwca, 2023. Do 1939 roku mieszkałem i spędziłem najpiękniejsze lata szkolne w Prużanie na Polesiu. W wyniku postanowień Traktatu Ryskiego z 1921 roku, Prużana do 1939 roku należy do Polski i wchodzi do województwa poleskiego. O Polesiu pisano i śpiewano piosenki: „Kaci z SS” sprawiają w ostatecznym rozrachunku wrażenie książki całkiem interesującej, choć trzeba pamiętać o jej specyfice. Jesus Hernandez w dość przystępny sposób opisuje na jej kartach sylwetki czworga nazistowskich zbrodniarzy, którzy zapisali się w historii tym, jak bezdusznie traktowali tych, których uważali za nxM8at. Aktywność społeczna Na myśl o harcerstwie od razu przed oczami widzimy uśmiechniętych ludzi gotowych do pracy i pomocy potrzebującym. Związek Harcerstwa Polskiego składa się z działalności skierowanej do drugiego człowieka, a braterstwo, czyli przyjacielska i serdeczna postawa wobec innych, to jedna z głównych zasad naszego wychowania. Zasadnicze cechy harcerskiej postawy to tolerancja, braterstwo, wzajemna akceptacja i zaufanie – wartości, które stanowią podstawowy budulec kapitału społecznego. Instruktorzy w ciągu całorocznej pracy ze swoimi podopiecznymi wskazują obszary, w których potrzebna jest pomoc. Drużyny harcerskie angażują się w lokalne akcje charytatywne, organizują miejskie sztaby Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, wypełniają różnego rodzaju służbę na Lednicy, wspomagają działania Caritasu czy Polskiego Czerwonego Krzyża, a także piszą listy do dzieci z „Marzycielskiej poczty”. Harcerstwo jest także organizacją humanitarną – harcerze włączają się w akcje takie jak „ZHP dla Syrii” czy przygotowywanie paczek dla powodzian. Każdy harcerz, a nawet zuch, na swojej harcerskiej drodze napotyka zadania, ściśle związane z drugim człowiekiem. Od najmłodszych lat zdobywa sprawności, które wymagają opieki nad młodszym bratem czy zaangażowania się w akcję charytatywną w mieście. W każdym dziecku budujemy świadomość, jak wiele pomocy potrzebuje drugi człowiek. Jednak 90% aktywności społecznej wypełniają instruktorzy, których mamy w ZHP blisko 11 tysięcy. 6 tysięcy z nich to drużynowi, którzy cały rok pracują nad wykształceniem odpowiednich wartości w młodych ludziach. Przepracowują oni po 1000 godzin rocznie, a więc niewiele mniej niż nauczyciele zatrudnieni w szkole. Jednak najważniejsze jest to, że każdy z instruktorów pełni swoją funkcję wolontariacko. Działa, wychowuje, uczy i pokazuje, co w życiu jest ważne, oczekując jedynie słów wsparcia i uznania. Przejdź do portalu Muzeum Harcerstwa POCZĄTKI HARCERSTWA Wiadomości o skautingu dotarły na ziemie polskie (znajdujące się pod zaborami) w 1909 r. Od roku 1910 samorzutnie powstawały zastępy i drużyny. W zaborze austriackim skauting działał legalnie, w pozostałych w konspiracji. Zaproponowany przez gen. Roberta Baden-Powella nowy system wychowawczy postrzegany był jako dobry sposób wychowania młodzieży na żołnierzy i przyszłych obywateli odrodzonej Polski. Dlatego skautingiem zainteresowały się przede wszystkim organizacje niepodległościowe, m. in. „Zarzewie” (organizacja akademicka, która w ramach Polskich Drużyn Strzeleckich przygotowywała młodzież do walki o niepodległość), „Sokół” (towarzystwo sportowe o charakterze patriotycznym) i „Eleusis” (katolickie stowarzyszenie abstynenckie). Przy lwowskim „Sokole” powstało Związkowe Naczelnictwo Skautowe, a Andrzej Małkowski zorganizował pierwszy kurs skautowy na początku 1911 r. W dniu 22 maja 1911 r. Andrzej Małkowski wydał rozkaz tworzący oficjalnie pierwsze cztery drużyny skautowe we Lwowie (jest to często uznawane jako symboliczny dzień powstania harcerstwa). W zaborze rosyjskim w końcu 1911 r. powstała nielegalna Naczelna Komenda Skautowa skupiająca samorzutnie powstające drużyny. W zaborze pruskim pierwsze drużyny skautowe powstały w Poznaniu w 1912 r. Ważnym wydarzeniem pierwszego okresu tworzenia polskiego skautingu był wyjazd polskich skautów ze wszystkich zaborów we wspólnej reprezentacji (pod wodzą Andrzeja Małkowskiego) na zlot skautów w Birmingham w lipcu 1913 r. Podczas I wojny światowej działalność skautowa uległa zmianie ze względu na zmobilizowanie części instruktorów i skautów do armii zaborczych oraz wstępowanie skautów do Legionów Polskich. Grupy harcerek i harcerzy podejmowały służby pomocnicze dla Legionów oraz organizowały pomoc dla ofiar wojny , sierot, uciekinierów. 1 listopada1916 r. w Warszawie odbył się zjazd zjednoczeniowy, zorganizowany przez wszystkie organizacje harcerskie działające w byłym zaborze rosyjskim. W jego wyniku powstała nowa organizacja pod nazwą Związek Harcerstwa Polskiego, który jako odznaki organizacyjne przyjął krzyż harcerski i lilijkę. W ten sposób harcerstwo usamodzielniło się, wychodząc spod nadzoru i opieki innych organizacji. Tuż przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości w dniach 1-2 listopada 1918 r. w Lublinie obradował zjazd przedstawicieli wszystkich polskich ośrodków skautowych. Postanowiono na nim utworzyć wspólną dla wszystkich organizację – Związek Harcerstwa Polskiego. OKRES MIĘDZYWOJENNY Natychmiast po zakończeniu I wojny światowej (11 listopada 1918 r.) harcerze włączyli się w walkę o granice odrodzonej Ojczyzny. Wzięli udział w obronie Lwowa („Orlęta Lwowskie”), powstaniu wielkopolskim, trzech powstaniach śląskich, wojnie polsko-bolszewickiej i plebiscytach, prowadzonych na terenach spornych. W ten sposób harcerstwo spełniło pokładane w nim nadzieje na wychowanie nowego pokolenia aktywnych obywateli-patriotów. Równocześnie na początku lat 20. nastąpił odpływ młodzieży z organizacji, związany z faktem, iż główny cel pierwszych lat harcerstwa – odzyskanie niepodległości – został osiągnięty. Harcerstwo musiało postawić sobie nowe cele i zdefiniować swoją rolę w niepodległej ojczyźnie. Przykładem takich poszukiwań było powstanie innych organizacji czerpiących z dorobku ZHP. Było to działające w latach 1921-23 Wolne Harcerstwo, domagające się zerwania z militaryzmem i zachęcające do zwrotu w kierunku puszczańskich idei T. E. Setona. Drugą było Czerwone Harcerstwo, działające od 1926 r. w środowiskach robotniczych. W ZHP poszukiwania nowej formuły działania doprowadziły do rozwoju ruchu zuchowego i wędrowniczego oraz rozwoju specjalności. W drugiej połowie lat 20. zaczął rozwijać się ruch zuchowy. W organizacji żeńskiej jego twórczyniami były: Jadwiga Zienkiewiczówna i Jadwiga Zwolakowska (współautorki podręcznika „W gromadzie zuchów”). W organizacji męskiej reformatorem ruchu zuchowego był Aleksander Kamiński (autor „Antka Cwaniaka” i „Książki wodza zuchów”). Ruch zuchowy w całym ZHP zaczął pracować metodą opracowaną przez Kamińskiego. W latach 30. rozwinął się ruch Wędrowniczy skupiający starszą młodzież. W 1937 r. ukazała się książka Pawła Puciaty „Wędrownicy”, a w 1939 r. „Harcerki – wędrowniczki” pod red. Jadwigi Wierzbiańskiej, podsumowująca prace wędrownicze organizacji żeńskiej. W końcu lat trzydziestych najsilniejsze drużyny zaczęły się przekształcać w szczepy harcerskie zapewniające ciągłość działania od zucha do wędrownika. Zmiany metodyczne i organizacyjne wzmacniały szkoły instruktorskie działające na Buczu, w Nierodzimiu i Górkach Wielkich. Ważnym ośrodkiem kształcenia był także Dworek Cisowy w Sromowcach Wyżnych. Nowatorska działalność ZHP przejawiała się również w tworzeniu drużyn specjalnościowych, propagujących turystykę, szybownictwo, baloniarstwo, łucznictwo, narciarstwo, krótkofalarstwo i inne specjalności. Najsilniejsza specjalnością stało się żeglarstwo. W czerwcu 1935 r. ukończona została w Gdyni przebudowa jachtu „Zawisza Czarny”. W skład ZHP wchodziły: Organizacja Harcerzy, Organizacja Harcerek i Ruchu Przyjaciół Harcerstwa. Oddzielne były drużyny, hufce, chorągwie oraz Główne Kwatery. Wspólne było Naczelnictwo z Przewodniczącym ZHP na czele (podobna strukturę organizacyjną ma dziś ZHR i ZHP działające poza granicami Kraju). Od początku Związek Harcerstwa Polskiego otoczony był opieką państwa. Pierwszym Protektorem ZHP był Józef Piłsudski, a potem kolejni prezydenci RP. W roku 1936 władze państwowe uznały ZHP za stowarzyszenie wyższej użyteczności. Pod koniec lat 30. ZHP liczył ponad 200 tys. członków. Ważnym wydarzeniem 20-lecia był Jubileuszowy Zlot 25-lecia Harcerstwa w Spale w lipcu 1935 r. Wzięło w nim udział ponad 25 tys. harcerek i harcerzy. ZHP był również aktywny na arenie międzynarodowej. Olga Małkowska uczestniczyła w budowaniu międzynarodowej wspólnoty skautek. ZHP był członkiem założycielem WOSM i WAGGGS. Reprezentacje ZHP uczestniczyły w skautowych Jamboree w Danii (1924), Anglii (1929), na Węgrzech (1933) i w Holandii (1937), zyskując uznanie skautów z całego świata. II WOJNA ŚWIATOWA Jeszcze przed wybuchem wojny członkowie ZHP stanęli do służby w ramach Pogotowia Wojennego Harcerek i Harcerzy. We wrześniu 1939 r. harcerze wzięli czynny udział w obronie ojczyzny (Warszawa, Gdynia, Kłecko, Katowice, Grodno i wiele innych miejsc). Po zajęciu kraju przez III Rzeszę i ZSRR ZHP przeszło do działań konspiracyjnych. Organizacja męska działała pod kryptonimem „Szare Szeregi” (utworzone 27 września 1939 r.), realizując program wychowania: Dziś – Jutro – Pojutrze („Dziś” – bieżąca walka konspiracyjna, „Jutro” – powstanie przeciwko okupantowi, „Pojutrze” – odbudowa wolnej Polski). Kolejnymi naczelnikami Szarych Szeregów byli: Florian Marciniak Stanisław Broniewski, Leon Marszałek. Organizacja Harcerek działała pod kryptonimem „Związek Koniczyn” (od 1943 r. „Bądź Gotów” – choć potocznie często mówiono o żeńskich Szarych Szeregach). Harcerki prowadziły pomocniczą służbę wojskową (sanitarną i łącznościową, wywiad) oraz służby cywilne: opieka nad sierotami i więźniami, kolportaż podziemnej prasy, tajne nauczanie. Komendantką Wojennego Pogotowia Harcerek była hm. Józefina Łapińska. Instruktorzy harcerscy związani z nurtem katolicko-narodowym powołali konspiracyjną organizację Hufce Polskie (Harcerstwo Polskie – HP). Na czele HP stał hm. Stanisław Sedlaczek, a po jego śmierci w Oświęcimiu Witold Sawicki. Najbardziej heroiczną działalnością podziemnego harcerstwa był udział w Powstaniu Warszawskim (1 sierpnia – 2 października 1944 r.). W powstaniu walczyły harcerskie bataliony „Zośka”, „Parasol”, „Wigry” i „Gustaw” oraz wiele mniejszych oddziałów. Instruktorki i harcerski prowadziły szpitale polowe, służyły jako łączniczki i przewodniczki w kanałach, najmłodsi działali jako listonosze Harcerskiej Poczty Polowej. POWOJENNA ODBUDOWA Już od 1944 r. na wyzwolonych terenach powstawały samorzutnie drużyny harcerskie. Do pracy w odradzającym się ZHP powracała przedwojenna i szaroszeregowa kadra instruktorska, wiceprzewodniczącym ZHP został Aleksander Kamiński. ZHP zaczął funkcjonować w strukturach państwa legalnie. Do drużyn zgłaszały się rzesze młodych ludzi. Harcerstwo aktywnie włączyło się do odbudowy zniszczonego kraju i zagospodarowywania ziem zachodnich w ramach programu Harcerskiej Służby Polsce. W wielu środowiskach harcerskich dominowało poparcie dla ruchów opozycyjnych wobec komunistów. Wielu harcerzy działało w organizacjach konspiracyjnych. W czerwcu 1946 r. w czasie odbywającego się w Szczecinie zlotu młodzieżowego „Trzymamy straż nad Odrą” doszło do konfrontacji członków komunistycznego ZWM z harcerzami z ZHP, którzy otwarcie poparli opozycyjny PSL i jego przywódcę Stanisława Mikołajczyka. Przyspieszyło to dążenie komunistów do zawłaszczenia organizacji. LIKWIDACJA Jesienią 1948 r. rozpoczęła się stopniowa likwidacja ZHP. Z władz sukcesywnie byli odwołani niegodzący się na zmiany instruktorzy (już w 1947 r. z władz ustąpił Aleksander Kamiński). Zlikwidowano podział na organizację męską i żeńską, tworząc wspólne Naczelnictwo i łącząc komendy chorągwi i hufców (była to okazja do zmian personalnych). Zlikwidowano również autonomiczny Ruch Przyjaciół Harcerstwa. W grudniu 1948 r. narada nowych komendantów chorągwi zdecydowała o zerwaniu z tradycją skautową i odejściu od metody harcerskiej. Z organizacji zaczęto masowo usuwać dotychczasowych instruktorów, równocześnie nadawano stopień harcmistrza działaczom komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej. Na początku 1950 r. władze ZMP podjęły uchwałę o przejęciu kierownictwa nad ZHP. Związek Harcerstwa Polskiego zaprzestał działania 1 czerwca 1950 r. (z formalnego punktu widzenia cały czas istniał). Część instruktorów i harcerzy zeszła do podziemia, tworząc tzw. drugą konspirację harcerską. Prowadzili oni działalność o charakterze patriotycznym i niepodległościowym – zwykle bez broni. W ramach ZMP działała Organizacja Harcerska (OH), która miała być kopią radzieckiego Pioniera. Zakazano noszenia krzyży harcerskich i lilijek – w to miejsce wprowadzając nowy znaczek tzw. czuwajkę – i odrzucono mundury harcerskie. OH ZMP była organizacją dziecięcą (należeli uczniowie do 7 klasy szkoły podstawowej), która miała niewiele wspólnego z harcerstwem. Była masowa, często należały do OH całe klasy, prowadzili je nauczyciele, którzy nie tylko bawili się z harcerzami i podejmowali służbę na rzecz ludzi lub przyrody, ale także musieli przeprowadzać dla dzieci zebrania czy odczyty – to w wielu szkołach doprowadziło do wychowawczej klęski. W połowie lat 50. na fali odwilży zaczęto zmiany w OH, zmierzające do powrotu do niektórych metod harcerskich, co doprowadziło do wyodrębnienia się autonomicznej Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej (OHPL) działającej od sierpnia do listopada 1956 r. HARCERSTWO 1956 -1989 Po politycznych przemianach w Polsce w październiku 1956 r. powstała szansa na reaktywowanie ZHP. Nastąpiło to na tzw. Zjeździe Łódzkim w grudniu 1956 r. Doszło tam do kompromisu między z jednej strony kadrą OHPL, a z drugiej – instruktorami z Szarych Szeregów oraz kadrą z Krakowa i innych miast, spontanicznie odtwarzającą oddolnie ZHP. 10 grudnia 1956 r. zapadła ostateczna decyzja o reaktywowaniu ZHP i powołaniu Naczelnej Rady Harcerskiej. Przewodniczącym NRH został Aleksander Kamiński, a naczelniczką Zofia Zakrzewska. Przywrócony został tradycyjny mundur, krzyż i lilijka. Ceną za odrodzenie organizacji była konieczność zgody na ścisłą współpracę z rządzącą w Polsce PZPR (partią komunistyczną). Lata 1957-80 przyniosły też ciekawe inicjatywy. Rozkwitło harcerstwo na wsi, wcześniej praktycznie na niej nieobecne. Powstały drużyny Nieprzetartego Szlaku, skupiające dzieci i młodzież niepełnosprawną. W ramach „Operacji 1001 – Frombork” harcerze odbudowywali miasto Kopernika, a w ramach „Operacji Bieszczady 40” zagospodarowywali tereny Beskidu Wschodniego. W Kielcach organizowano Harcerski Festiwal Młodzieży Szkolnej, a w wielu środowiskach odbywały się wielkie rajdy turystyczne. Wydawano w dużych nakładach prasę harcerską oraz książki. Powstała Rozgłośnia Harcerska, z pierwszą w Polsce „listą przebojów”. Bardzo silny był także ruch wodny i żeglarski, dla ZHP pozyskano jacht „Zawisza Czarny II”. Przez pierwsze dwa lata udało się odbudować ZHP i przeszkolić nowe pokolenie młodych instruktorów. Jednak PZPR nie dała za wygraną i ponownie przejęła władzę nad organizacją. W 1958 r. odszedł z funkcji przewodniczącego NRH Aleksander Kamiński. Wraz z jego odejściem i słowami „Idźcie pracować do drużyn” w ZHP powstały dwa „światy”: świat władz harcerskich, opanowany w dużej części przez działaczy podatnych na oddziaływanie partii i drugi świat – drużyn działających w myśl tradycyjnych zasad harcerstwa. Taka sytuacja trwała do końca PRL. Próba ponownej ideologizacji ZHP nastąpiła w latach 70. W 1973 r. powstał program Harcerskiej Służby Polsce Socjalistycznej, realizowany przez uczniów szkół średnich. Potocznie mówiono o drużynach w szkołach ponadpodstawowych – drużyny HSPS. W drużynach tych obowiązywały nowe mundury – tzw. koszule HSPS w kolorze jasnokawowym oraz krajki, w których przeważał kolor czerwony. W związku ze zmianą podziału administracyjnego kraju rozbite zostały dotychczasowe duże chorągwie (powstało 49 chorągwi – tyle samo, co województw). Podzielone zostały wspólnoty hufcowe – hufce zostały powołane w każdej gminie. Organizacja zamiast na jakość, postawiła na ilość. W 1978 r. ZHP liczył 3 miliony członków. W tej liczbie ginęły autentycznie harcerskie środowiska, które widoczne były przede wszystkim w dużych miastach. Zmiany w Polsce w sierpniu 1980 r. obudziły nowe nadzieje i siły w ZHP. W listopadzie 1980 r. powstało porozumienie Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego (KIHAM). Jego celem była odnowa moralna harcerstwa i przywrócenie tradycyjnych metod wychowawczych. W marcu 1981 r. VII Zjazd ZHP: rozwiązał HSPS (wprowadzając w ich miejsce drużyny starszoharcerskie), przywrócił tradycyjne mundury, zalegalizował ruchy programowo-metodyczne. Ale nie przeprowadził gruntownych zmian w organizacji, które jednak postępowały oddolnie. Działalność reformatorską zahamowało wprowadzenie stanu wojennego (13 grudnia 1981 r.) i rozwiązanie porozumienia KIHAM. Brak pełnych reform w ZHP doprowadziło do powstania ruchów o charakterze nielegalnym. W styczniu 1981 r. w Lublinie zawiązał się Niezależny Ruch Harcerski, który wystąpił z ZHP. W 1983 r. środowiska postkihamowskie utworzyły w ramach ZHP Ruch Harcerstwa Rzeczypospolitej. W 1985 r. w Koninie powstała Polska Organizacja Harcerska. Czynnikiem integracyjnym tych ruchów była organizacja „Białej Służby” przy okazji kolejnych pielgrzymek do Polski papieża Jana Pawła II oraz ruch wydawniczy. Wszystkie te środowiska niezależne łączył brak wiary w reformowanie ZHP. Dlatego w okresie postępujących szybkich zmian politycznych w Polsce w 1989 r. powstały samodzielne organizacje harcerskie. NRH przekształcił się w Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego „Zawisza”. Część drużyn RHR pozostała w ZHP, część utworzyła Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, a pozostałe organizacje „ZHP-1918”. Decydujące o obliczu ZHP były Zjazdy z lat 1989 i 1990 oraz gorący okres między nimi. W marcu 1989 r. obradował XXVI Zjazd ZHP w Warszawie, który dokonał zmian statutu, Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego oraz zdecydował o podjęciu starań o powrót ZHP do światowych organizacji skautowych. W kolejnych miesiącach miała miejsce batalia o przyszłość ZHP przy udziale Krajowego Komitetu Odrodzenia ZHP ze Stanisławem Broniewskim „Orszą” na czele i tzw. „Bandy Czworga” – hm. Jan Rossman, hm. Stefan Mirowski, hm. Hanka Zawadzka, hm. Halina Wiśniewska. Ostatecznie XXVIII Zjazd ZHP w grudniu 1990 r. dokonał zasadniczych zmian w ZHP, przywracając tradycyjne Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie i dokonując zmian w systemie sprawowania władzy w organizacji. Naczelnikiem ZHP został młody instruktor z Podkarpacia hm. Ryszard Pacławski, a przewodniczącym ZHP hm. Stefan Mirowski, instruktor Szarych Szeregów. HARCERSTWO WSPÓŁCZESNE Pierwsza połowa lat 90. była dla ZHP okresem przebudowy organizacji i powrotu do struktur światowego skautingu. Nastąpiła reorganizacja chorągwi, których liczba spadła z 49 do 25, zmniejszyła się liczba hufców. W sierpniu 1993 r. prezydent RP Lech Wałęsa został Honorowym Protektorem ZHP, nawiązując tym samym do przedwojennych tradycji. W 1995 r. odbył się w Poznaniu Nadzwyczajny Zjazd ZHP, który dokonał zmian w Statucie, umożliwiających uczestnictwo ZHP w WOSM (wprowadzenie zasady kadencyjności władz, likwidacja dwóch rot przyrzeczenia harcerskiego – wprowadzenie jednej z formułą „pełnić służbę Bogu”). ZHP zostało przywrócone członkostwo w międzynarodowych organizacjach skautowych, których był współzałożycielem w okresie 20-lecia międzywojennego, do Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM) 17 stycznia 1996 r., a do Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS) 17 lipca 1996 r. W październiku 1992 r. nastąpiło zjednoczenie ZHR i ZHP-1918 we wspólny Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej. Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego „Zawisza” w 1995 r. wstąpiło do Federacji Skautingu Europejskiego. W 1997 r. Polska Organizacja Harcerska rozwiązała się, a jej drużyny zasiliły ZHR. W ZHP lata 1995-2005 bogate były w propozycje programowe (w ramach programów „Moje Ojczyzny” i „Barwy przyszłości”) aktywizujące drużyny w najważniejszych dla organizacji i Polski obszarach: „Woda jest życiem”, „Odkrywcy Nieznanego Świata”, „Paszport do Europy”, „Bądź Gotów”, „Widok z ratusza”, „Ścieżkami zdrowia”. Podczas powodzi w 1997 r. harcerze aktywnie włączyli się w pomoc powodzianom realizując alert „Nieść chętną pomoc bliźnim”. Lata 1991-2000 wypełnione były harcerskimi zlotami. W 1991 r. organizacje harcerskie obchodziły 80. rocznicę powstania harcerstwa na dwóch zlotach koło Częstochowy: w Pająku (ZHP i POH) i w Olsztynie (ZHR, ZHP-1918, „Zawisza”). W sierpniu 1995 r., w 60. rocznicę Zlotu w Spale, odbył się w Zegrzu pod Warszawą Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego (ZHP i ZHP- pgK). W sierpniu 2000 r. miał miejsce Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego „Gniezno 2000”, podsumowujący program „Moje Ojczyzny”. Dzięki powrotowi do organizacji światowego skautingu ZHP działa aktywnie na arenie międzynarodowej. W styczniu 1999 r. miał miejsce pierwszy po odzyskaniu członkostwa w WOSM oficjalny udział ZHP w 19 Jamboree w Chile. W lipcu 1999 r. odbył się w Polsce w Sanoku Zlot Skautów Europy Środkowo-Wschodniej „SAN-99”. Ponownie gospodarzami tego zlotu byliśmy w 2008 r., goszcząc w Chorzowie skautów w ramach IX Zlotu Skautów Europy Środkowej „Silesia”. W 1999 r. nastąpiła reorganizacja ZHP związana z reformą administracji państwa – liczba chorągwi zmniejszyła się do 17. We wrześniu 2003 r. zostały wprowadzone zmiany w systemie metodycznym – nowy podział na grupy wiekowe: zuchy, harcerze, harcerze starsi (wiek gimnazjalny), wędrownicy. Przyjęty został nowy, sześciostopniowy system stopni harcerskich. XXXIII Zjazd ZHP w 2005 r. wprowadził istotne zmiany w funkcjonowaniu chorągwi – osobowość prawną oraz społeczne rady chorągwi kontrolujące działalność komend. Na przełomie lipca i sierpnia 2007 r., w ramach obchodów stulecia skautingu, skauci z całego świata spotkali się na Światowym Skautowym Jamboree 2007 One World – One Promise w Hylands Park w Chelmsford w Wielkiej Brytanii (z licznym udziałem reprezentacji ZHP). O świcie 1 sierpnia 2007 r. skauci na całym świecie odnowili przyrzeczenie skautowe. W sierpniu 2007 r. prawie 10 000 harcerzy spotkało się na Zlocie ZHP „Kielce 2007”. W 2010 r. ZHP rozpoczął obchody 100-lecia harcerstwa. W sierpniu odbył się Zlot ZHP „Kraków 2010”, który zgromadził prawie 10 000 harcerzy. Otwierając zlot premier Donald Tusk powiedział: „O ile lepszy i piękniejszy byłby świat, gdybyśmy wszyscy byli harcerzami”. 22 maja 2011 r. reprezentacje wszystkich największych organizacji harcerskich odwiedziły Lwów, by świętować 100-lecie oficjalnego powołania pierwszych polskich drużyn skautowych. Przasnyscy harcerze świętowali stulecie swojej działalności. Dokładnie sto lat temu w mieście nad Węgierką została założona pierwsza drużyna skautowa. Jej działalność nacechowana była ideą walki o odzyskanie niepodległości. Konspiracyjne zbiórki odbywały się w ruinach zniszczonego przez działania I wojny światowej klasztoru bernardynów. Już rok później przasnyscy druhowie uczestniczyli w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy, a następnie walczyli w obronie odzyskanej niepodległości. Co ciekawe, za pierwszego harcerza na ziemi przasnyskiej uważany jest Eugeniusz Kłoczowski, ziemianin, właściciel majątku Bogdany Wielkie, który jako uczeń Szkoły Handlowej w Mławie należał w 1913 r. do drużyny harcerskiej. Jego postać przybliżyliśmy niedawno na łamach "Gościa Płockiego". W okresie międzywojennym bardzo zasłużoną dla przasnyskiego harcerstwa osobą był ks. Tadeusz Kamiński, drużynowy Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego oraz założyciel drużyny żeńskiej im. Królowej Jadwigi. Do tych oraz późniejszych wydarzeń i postaci nawiązano podczas trwający trzy dni obchodów. W ich bogatym programie znalazło się szereg ciekawych wydarzeń. Jednym z nich był rajd szlakiem walk kampanii wrześniowej 1939 r., z którym połączona była pasjonująca gra terenowa. - Tematyką rajdu uczyniliśmy historię Szarych Szeregów – jedną z najbardziej dramatycznych, ale i najpiękniejszych kart ZHP – wyjaśnia komendant rajdu, podharcmistrz Dariusz Rzepliński. Jego uczestnicy przenieśli się w czasie do okupowanej przez Niemców Polski, gdzie ich zadaniem, wymagającym wiele zręczności, sprytu i pomysłowości, było uwolnienie aresztowanego przez nieprzyjaciela oficera - cichociemnego. Wydarzenia z przeszłości przybliżyły także rekonstrukcje historyczne przygotowane przez Grupę Historyczno-Edukacyjną "Szare Szeregi" z Warszawy, Przasnyskie Stowarzyszenie Historii Ożywionej, Grupę Rekonstrukcji Historycznej 14 Pułk Strzelców Syberyjskich z Przasnysza oraz rekonstruktorów z Malborka, Ciechanowa i Mławy. Okolice dworku w podprzasnyskim Chojnowie nie po raz pierwszy stały się polem pełnych ekspresji i efektów pirotechnicznych zmagań. Tym razem były to walki wojny polsko – bolszewickiej 1920 r. oraz powstanie warszawskie, których uczestnikami byli także harcerze. - Chcemy nawiązać do historii tego miejsca opowiadając o roku 1920 – zapowiedział przed rekonstrukcjami Wojciech Brzeziński, wójt gminy Czernice Borowe. - Dzień dzisiejszy wpisuje się jednocześnie w 100-lecie powstania harcerstwa na ziemi przasnyskiej. Ta myśl była powodem, aby pokazać rolę harcerzy w odzyskaniu niepodległości. Takim najbardziej spektakularnym wydarzeniem, o którym wszyscy wiemy i pamiętamy, jest powstanie warszawskie. Ono działo się w Warszawie, ale chcemy opowiedzieć o nim właśnie tutaj, bo harcerze tam zapisali się złotymi zgłoskami w historii. - Chcielibyśmy pokazać historię najdzielniejszym młodych ludzi naszego narodu, harcerzy z powstania warszawskiego i z roku 1920, którzy walczyli w oddziałach ochotniczych, czasem nawet z karabinami większymi od siebie, w oddziałach, które wyzwalały wtedy Przasnysz – dopowiedział Zbigniew Rowiński z GHE "Szare Szeregi". Podczas wieczornego spotkania przy ognisku swoimi poruszającymi wspomnieniami podzieliła się druhna Daniela Ogińska, sanitariuszka z powstania warszawskiego. Proszę czekać, trwa ładowanie strony... Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1990. Szkic do tematu W pierwszych latach XX w. Polacy musieli się zmagać z rusyfikacją w zaborze rosyjskim i germanizacją w zaborze pruskim. Korzystali natomiast z szerokiej autonomii politycznej i kulturalnej w zaborze austriackim, czyli w tzw. Galicji. Harcerskie wychowanie W momencie wybuchu II wojny światowej w dorosłość wkraczali Polacy urodzeni już w odrodzonej Rzeczpospolitej. Ich postawa i zaangażowanie w działalność niepodległościową nie tylko stanowi piękne świadectwo ich osobistego poczucia obowiązku, ale i skuteczności systemów wychowania, które podjęły się ich kształtowania. O komendantce chorągwi afrykańskiej ZHP – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [2/4] Kapitan Helena Hermanowska – komendant Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Białystok AK Kobiety pełniły służbę żołnierską od pierwszych chwil życia konspiracyjnego. Podstawą prawną dotyczącą kobiet rekrutujących się do wojska była Ustawa o powszechnym obowiązku wojskowym z 9 kwietnia 1938 roku. Piotrkowscy harcerze w walce z reżimem stalinowskim Po spacyfikowaniu podziemia zbrojnego komuniści przystąpili do wprowadzenia w Polsce systemu opartego na wzorcach sowieckich. Spotykało się to ze sprzeciwem, również ze strony młodych harcerzy z rozwiązywanych drużyn, którzy zrzeszali się w konspiracyjne związki. Związek Wolnego Harcerstwa Polskiego „Szare Polówki” Środowiska harcerskie, w których istniały tradycje wyniesione z II RP, próbowały w latach 70. XX wieku sprzeciwiać się komunistycznej ideologii. Harcerze pod obserwacją, harcówka na podsłuchu Po II wojnie światowej bezpieka rzuciła wyzwanie wiernym tradycji skautowej harcerzom, wykorzystując przeciwko nim cały arsenał środków: podsłuchy, samochody, inwigilację, tajnych współpracowników. Decyzje o zduszeniu ruchu zapadały na szczeblu MSW i w wysokich gremiach partyjnych. Między Kamińskim i Kuroniem. Ewolucja ZHP w latach 1956-1964 Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej. Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940 Michał Lisowski należy do grona założycieli i propagatorów harcerstwa na Lubelszczyźnie. Niestety nie jest znany szerszemu kręgowi badaczy i historyków chociaż jego zasługi w rozwój harcerstwa, patriotycznego wychowania młodzieży oraz kultury fizycznej jest niepodważalny. Likwidacja ZHP w czasach stalinowskich Czy można i należy zlikwidować harcerstwo? – pytała w 1947 r. Pelagia Lewińska, oddelegowana z wydziału propagandy PPR na funkcję Sekretarza Generalnego Związku Harcerstwa Polskiego. Akcja „Koppe”. Jak niemiecki zbrodniarz uniknął kary 11 lipca 1944 r. harcerze z batalionu „Parasol” podjęli w Krakowie próbę likwidacji szefa SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie. Tadeusz Denkowski – harcerz, członek organizacji „Kraj”, więzień Mokotowa Jak wielu jego rówieśników nie pogodził się z procesem implementacji ustroju komunistycznego, który postępował w Polsce od połowy 1944 r. „Nie myślcie, że zdołacie uniknąć odpowiedzialności”. Zmagania mieleckich harcerzy z komunizmem „Takich jak my były tysiące” – pisze we wstępie do książki opisującej działalność swojej organizacji Józef Umiński. Grupa ta – działająca w latach 1946–1951 pod nazwą Stalowi Polacy, a później Wolność i Sprawiedliwość – wyznacza pewien wzór młodzieżowej organizacji konspiracyjnej z tamtego okresu. Harcerstwo Konspiracyjne Polski – Konspiracyjne Wojsko Polskie Na skutek ograniczania przez komunistów działalności niezależnego harcerstwa, na terenie całego kraju tworzono tajne zastępy oraz organizacje na podbudowie harcerskiej. Jedna z nich powstała w Tomaszowie Mazowieckim. Władysław Nekrasz Większość życia Władysława Nekrasza była związana z Rusią, a w szczególności z Kijowszczyzną i Podolem. Tam się urodził u schyłku XIX stulecia, tam zdobywał wykształcenie, tam poznał swoją żonę. Tam tworzył polski skauting i walczył o niepodległość Polski, tam też tragicznie zakończył życie. Prekursorzy harcerstwa Idee skautowego wychowania młodzieży, wypracowane przez gen. Roberta Baden-Powella na przełomie XIX i XX wieku dotarły również na ziemie polskie. Złożoność ówczesnej sytuacji geopolitycznej wpłynęła na odmienność polskiego ruchu skautowego. Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej Przypadające w 2020 r. stulecie Bitwy Warszawskiej jest wyjątkową i niepowtarzalną okazją do przypomnienia ofiarnego udziału harcerstwa zarówno w tym wydarzeniu, jak i w całej wojnie z bolszewikami. Szacunek i uznanie dla harcerzy, którzy wzięli udział w bojach o niepodległość i ostateczny kształt granic II Rzeczypospolitej, wyraził marszałek Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz w piśmie wystosowanym z Belwederu 29 czerwca 1921 r. W cieniu Katynia. Garść refleksji o małoletnich i kobietach ofiarach zbrodni katyńskiej Od końca wojny, przez ponad 50 lat prace przedstawiające zbrodnie sowieckich okupantów były w PRL objęte oficjalnym zakazem rozpowszechniania. Przeczyły wszak „państwowej prawdzie” o ZSRS jako kraju dobrobytu, sojuszniku Polski i mocarstw sprzymierzonych w walce z faszystowskimi Niemcami. Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku” Zmiany polityczne i rozluźnienie reżimu komunistycznego w Polsce w 1956 r. spowodował amnestię dla niektórych żołnierzy konspiracji niepodległościowej, w tym dla dawnych harcerzy organizacji AK „Zawisza”. Harcerze z wielkopolskiej Krobi – czas więzienia 1950-1956 Harcerze z Krobi marzyli o niepodległej Polsce. W 1947 r. zawiązali grupę konspiracyjną „AK «Zawisza»”. Pisali i kolportowali ulotki i plakaty krytykujące władze komunistyczne, zamalowali na czarno szyld Komitetu Gminnego PPR w Krobi i przechowywali broń. Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza” Harcerze z Krobi reaktywowali drużynę w 1945 r. nawiązując do patriotycznych tradycji II RP. Wiedli normalne życie skautowe: zbiórki, gawędy, ogniska, obozy letnie, udział w uroczystościach. Wkrótce władze zabroniły im nawet tego. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe z lat 1944/1945–1956 Część historyków uznała 1947 r. za cezurę wyznaczającą moment rozbicia przez rządzących podziemia antykomunistycznego tworzonego na bazie AK, NSZ i Zrzeszenia „WiN”. Dziedzictwo dorosłych konspiratorów kontynuowała jeszcze młodzież do 21 roku życia, tworząca niezależne tajne organizacje. Zamęczony przez Niemców w śledztwie, uwolniony przez przyjaciół z Szarych Szeregów - umiera Jan Bytnar „Rudy” Słowo o Aleksandrze Kamińskim (w rocznicę śmierci) Meksyk II: pod Arsenałem żołnierze Szarych Szeregów z rąk Niemców uwalniają przyjaciela, Jana Bytnara "Rudego" Niemcy, nim zamordują go w Gross-Rosen, zgotują mu barbarzyńskie śledztwo. Nie wyda nikogo. Harcerz Polski Byłem szczurem kanałowym. Młodzi Powstańcy Warszawscy pod ulicami walczącej stolicy Relacja Bogusława Kamoli ps. „Hipek” – 14-letniego podczas Powstania żołnierza AK walczącego w 227 plutonie harcerskim („Szczury Kanałowe”) – stanowi źródło wiedzy o powstańczej łączności kanałowej, a zarazem, pośrednio, demaskuje komunistyczną dezinformację prowadzoną przy użyciu kliszy „Kanał”. Legenda katowickiej wieży Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację. Sto lat harcerstwa Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, traktuje właśnie o fenomenie harcerstwa w ostatnim burzliwym stuleciu i na początku obecnego. Nie mamy ambicji napisania monografii harcerstwa. Jego dzieje są tak bogate, że przygotowanie ich syntezy wymagałoby jeszcze wieloletnich szczegółowych badań. Niniejsza publikacja jest raczej zapisem najważniejszych wydarzeń historii harcerstwa, problemów i osiągnięć, ujętych w łatwiejszej do przyswojenia popularnej formie, opatrzonych ilustracjami i aneksami. Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1990. Szkic do tematu W pierwszych latach XX w. Polacy musieli się zmagać z rusyfikacją w zaborze rosyjskim i germanizacją w zaborze pruskim. Korzystali natomiast z szerokiej autonomii politycznej i kulturalnej w zaborze austriackim, czyli w tzw. Galicji. Harcerskie wychowanie W momencie wybuchu II wojny światowej w dorosłość wkraczali Polacy urodzeni już w odrodzonej Rzeczpospolitej. Ich postawa i zaangażowanie w działalność niepodległościową nie tylko stanowi piękne świadectwo ich osobistego poczucia obowiązku, ale i skuteczności systemów wychowania, które podjęły się ich kształtowania. O komendantce chorągwi afrykańskiej ZHP – SZLAKI NADZIEI: świadectwa Niezwyciężonych [2/4] Kapitan Helena Hermanowska – komendant Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Białystok AK Kobiety pełniły służbę żołnierską od pierwszych chwil życia konspiracyjnego. Podstawą prawną dotyczącą kobiet rekrutujących się do wojska była Ustawa o powszechnym obowiązku wojskowym z 9 kwietnia 1938 roku. Piotrkowscy harcerze w walce z reżimem stalinowskim Po spacyfikowaniu podziemia zbrojnego komuniści przystąpili do wprowadzenia w Polsce systemu opartego na wzorcach sowieckich. Spotykało się to ze sprzeciwem, również ze strony młodych harcerzy z rozwiązywanych drużyn, którzy zrzeszali się w konspiracyjne związki. Związek Wolnego Harcerstwa Polskiego „Szare Polówki” Środowiska harcerskie, w których istniały tradycje wyniesione z II RP, próbowały w latach 70. XX wieku sprzeciwiać się komunistycznej ideologii. Harcerze pod obserwacją, harcówka na podsłuchu Po II wojnie światowej bezpieka rzuciła wyzwanie wiernym tradycji skautowej harcerzom, wykorzystując przeciwko nim cały arsenał środków: podsłuchy, samochody, inwigilację, tajnych współpracowników. Decyzje o zduszeniu ruchu zapadały na szczeblu MSW i w wysokich gremiach partyjnych. Między Kamińskim i Kuroniem. Ewolucja ZHP w latach 1956-1964 Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej. Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940 Michał Lisowski należy do grona założycieli i propagatorów harcerstwa na Lubelszczyźnie. Niestety nie jest znany szerszemu kręgowi badaczy i historyków chociaż jego zasługi w rozwój harcerstwa, patriotycznego wychowania młodzieży oraz kultury fizycznej jest niepodważalny. Likwidacja ZHP w czasach stalinowskich Czy można i należy zlikwidować harcerstwo? – pytała w 1947 r. Pelagia Lewińska, oddelegowana z wydziału propagandy PPR na funkcję Sekretarza Generalnego Związku Harcerstwa Polskiego. Władysław Nekrasz Większość życia Władysława Nekrasza była związana z Rusią, a w szczególności z Kijowszczyzną i Podolem. Tam się urodził u schyłku XIX stulecia, tam zdobywał wykształcenie, tam poznał swoją żonę. Tam tworzył polski skauting i walczył o niepodległość Polski, tam też tragicznie zakończył życie. Prekursorzy harcerstwa Idee skautowego wychowania młodzieży, wypracowane przez gen. Roberta Baden-Powella na przełomie XIX i XX wieku dotarły również na ziemie polskie. Złożoność ówczesnej sytuacji geopolitycznej wpłynęła na odmienność polskiego ruchu skautowego. Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej Przypadające w 2020 r. stulecie Bitwy Warszawskiej jest wyjątkową i niepowtarzalną okazją do przypomnienia ofiarnego udziału harcerstwa zarówno w tym wydarzeniu, jak i w całej wojnie z bolszewikami. Szacunek i uznanie dla harcerzy, którzy wzięli udział w bojach o niepodległość i ostateczny kształt granic II Rzeczypospolitej, wyraził marszałek Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz w piśmie wystosowanym z Belwederu 29 czerwca 1921 r. Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku” Zmiany polityczne i rozluźnienie reżimu komunistycznego w Polsce w 1956 r. spowodował amnestię dla niektórych żołnierzy konspiracji niepodległościowej, w tym dla dawnych harcerzy organizacji AK „Zawisza”. Harcerze z wielkopolskiej Krobi – czas więzienia 1950-1956 Harcerze z Krobi marzyli o niepodległej Polsce. W 1947 r. zawiązali grupę konspiracyjną „AK «Zawisza»”. Pisali i kolportowali ulotki i plakaty krytykujące władze komunistyczne, zamalowali na czarno szyld Komitetu Gminnego PPR w Krobi i przechowywali broń. Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza” Harcerze z Krobi reaktywowali drużynę w 1945 r. nawiązując do patriotycznych tradycji II RP. Wiedli normalne życie skautowe: zbiórki, gawędy, ogniska, obozy letnie, udział w uroczystościach. Wkrótce władze zabroniły im nawet tego. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe z lat 1944/1945–1956 Część historyków uznała 1947 r. za cezurę wyznaczającą moment rozbicia przez rządzących podziemia antykomunistycznego tworzonego na bazie AK, NSZ i Zrzeszenia „WiN”. Dziedzictwo dorosłych konspiratorów kontynuowała jeszcze młodzież do 21 roku życia, tworząca niezależne tajne organizacje. Zamęczony przez Niemców w śledztwie, uwolniony przez przyjaciół z Szarych Szeregów - umiera Jan Bytnar „Rudy” Słowo o Aleksandrze Kamińskim (w rocznicę śmierci) Meksyk II: pod Arsenałem żołnierze Szarych Szeregów z rąk Niemców uwalniają przyjaciela, Jana Bytnara "Rudego" Niemcy, nim zamordują go w Gross-Rosen, zgotują mu barbarzyńskie śledztwo. Nie wyda nikogo. Harcerz Polski Legenda katowickiej wieży Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację. Sto lat harcerstwa Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, traktuje właśnie o fenomenie harcerstwa w ostatnim burzliwym stuleciu i na początku obecnego. Nie mamy ambicji napisania monografii harcerstwa. Jego dzieje są tak bogate, że przygotowanie ich syntezy wymagałoby jeszcze wieloletnich szczegółowych badań. Niniejsza publikacja jest raczej zapisem najważniejszych wydarzeń historii harcerstwa, problemów i osiągnięć, ujętych w łatwiejszej do przyswojenia popularnej formie, opatrzonych ilustracjami i aneksami. Więcej

harcerze którzy zapisali się w historii polski